Stress

De invloed van stress op ons lijf.

Een leven zonder stress bestaat niet, zou ook niet goed zijn. Wanneer is stress welkom, en wanneer moet u er van af? Stress kan heel leuk zijn, waarom gaan we anders in een achtbaan zitten. De adrenaline giert door je lijf, en daar houden we zo nu en dan van…

Maar teveel stress is niet goed. Vroeg of laat krijgen we lichamelijke of geestelijke problemen als we teveel stress hebben. Toch is stress niet altijd te vermijden. Als er een gezinslid ernstig ziek is, als je baan op de tocht staat, dan is stress een dagelijks onderdeel van het leven. Ook onze manier van werken, waarin we 24/7 bereikbaar zijn en ook op zaterdag de mail van het werk rond gaat, de snelheid van ons leven, het zorgt allemaal voor veel extra stress.

Goede ontspanningsoefening!

Onder de video gaat de uitleg over stress door.

Wat is stress

Stress noemen we de manier waarop ons lichaam reageert op bedreigende situaties. Al sinds vele tienduizenden jaren reageert ons lichaam op dezelfde manier op stress en daar heeft de laatste paar honderd jaar waarin we ons omringd hebben met techniek niets aan veranderd. Als er een levensbedreigende situatie ontstond, dan reageerde het menselijk lichaam steevast op dezelfde manier. Daarom bestaat onze soort nog.

Flight or fight reaction, vechten of vluchten

Stel, een van onze voorouders zat voor zijn grot en er kwam aan leeuw aan. Onze voorouder kon kiezen uit drie verschillende reacties. Dat lijkt alsof het overwogen keuzes waren, maar zoiets ging in een split second en zonder na te denken:

1. Vechten. Pak een stuk hout en probeer de leeuw te verjagen.
2. Vluchten. Ren zo hard mogelijk weg en hoop dat de leeuw je niet inhaalt.
3. Niets doen en blijven zitten.

De mensen die kozen voor optie 3 werden opgegeten en hebben zich dus niet voortgeplant en hebben hun genen niet aan ons doorgegeven. Onze voorouders, van wie wij wel de erfelijke eigenschappen hebben gekregen, kozen steeds voor optie 1 of 2, afhankelijk van hun bedreiging, hun karakter en hun omstandigheden. Voor ons maakt het niet veel uit waar ze voor kozen, want vechten of vluchten is lichamelijk gezien het zelfde.

Wat gebeurt er bij een flight or fight reaction?

We herkennen een bedreigende situatie (een leeuw). Het lichaam maakt zich klaar om te vechten of te vluchten. Razendsnel schatten we onze kansen in en besluiten om te vechten (we zijn sterk en de leeuw is nog jong, we kunnen ons kind niet achter laten bij de leeuw), of de benen te nemen (we zijn jong en hebben sterke benen). De bedreiging wordt ingeschat, onze lichamelijke situatie en de omgeving worden ingeschat (achter ons een bergwand, we kunnen vast beter klimmen dan een leeuw) en in een split second, onder invloed van ons karakter, maken we onze keuze.

Voor ons lichaam maakt het niet uit: we moeten stoppen met filosoferen of aan seks denken, razendsnel een beslissing nemen, de spieren moeten klaar zijn voor een krachtsexplosie, de longen nemen extra zuurstof op en de ademhaling versnelt, ons hart pompt het bloed snel rond, en spijsverteren doen we later wel. Bovendien moeten we pijn kunnen negeren en moeten onze spieren klaar zijn voor actie, maakt niet uit of dat rennen of vechten is. Het lichaam maakt suiker vrij om de spieren te laten functioneren, zorgt voor zuurstof, pompt dat alles met snelheid rond, kortom, zelfs tegenover een veel sneller en veel sterker roofdier maken we echt wel een kans.

De soort is gericht op voortplanten en voortbestaan en dit is de manier waarop de mens zich millennia heeft gedragen. Deze reactie op levensbedreigende situaties zit in onze genen, zo reageren we nog steeds, ook in deze moderne maatschappij met al zijn technologie. Mooi toch. Toch?

Nog een goede oefening:

Onder de video gaat de uitleg over stress door.

Waarom werkt het dan niet goed nu?

Onze omgeving is wel veranderd in de laatste paar honderd jaar, maar onze lichamelijke reactie op bedreigingen is hetzelfde gebleven. Stel u het volgende voor: Een leraar (of baas of chef) vertelt ons dat we iets niet goed doen. We ervaren dat als bedreiging. Dan reageert ons lichaam nog steeds op de oude manier: vechten of vluchten. We willen een klap geven, of heel hard weg lopen, maar dat is maatschappelijk gezien niet aanvaardbaar. Dus blijven we zitten met een lijf dat klaar is om te vechten of te vluchten en we doen er niets mee….. En zo ontstaat er een probleem.

Stresshormonen zijn gevormd, de bloeddruk gaat omhoog, de hartslag gaat omhoog (hartkloppingen), we halen sneller adem (hyperventileren), de maaginhoud wordt niet meer verteerd (we worden een beetje misselijk), we denken niet meer na maar reageren alleen, onze spieren zijn klaar voor actie (gespannen spieren). Ons immuunsysteem wordt plat gelegd want dat kost nu even teveel energie, en die willen we juist gebruiken om te overleven. En wat doen we ermee? Wat kunnen we ermee? Niets. We staan daar en kunnen niets met onze oeroude reacties. Herkenbaar? Onze instincten die ons tot hier gebracht hebben zijn opeens niet bruikbaar meer en eigenlijk alleen maar een last in deze situaties.

Huiswerk niet geleerd en toch voor de klas geroepen. Van nature was hij al verlegen en nu moest hij midden in de klas erkennen dat hij er niets van snapte. Het liefst maakte hij zich onzichtbaar, of verdween hij uit de klas. En een grote mond geven lag niet in zijn natuur.  Iedereen zou zo meteen in lachen uitbarsten. Keuzes waren er niet, en de druk was enorm. STRESS!!!

Wat gebeurt er na een vecht of vlucht reactie?

Normaal gezien zorgen de hormonen ervoor dat bij een bedreigende situatie alle normale functies worden gestopt en het lichaam maar met een ding bezig is: overleven. Daarna zorgen de hormonen ervoor dat de normale situatie, de balans, weer snel wordt hersteld. Als er niets wordt gedaan met de hormonale reacties en de manier waarop het lichaam wordt klaar gemaakt voor vechten of vluchten, dan komt ook de balans niet snel meer in orde. En zeker als we worden geconfronteerd met een dagelijkse hoeveelheid stress die we vertalen als steeds opnieuw optredende levensbedreigende situaties.

Wat gebeurt er als we permanent stress hebben?

• De bloeddruk stijgt, de hartslag gaat omhoog. Grotere kans op hart- en bloedvatproblemen, hartinfarcten, herseninfarcten.
• De spijsvertering wordt minder goed. Maagklachten, darmklachten, misselijkheid.
• De ademhaling is geïntensiveerd. Hyperventilatie.
• We zijn alerter. Slaapproblemen.
• Energie wordt vrijgemaakt en als suiker in het bloed gepompt. Er is meer insuline nodig om de suikerwaarden normaal te krijgen. Diabetes II. Op den duur uitputting.
• Het immuunsysteem wordt plat gelegd. Verkoudheid, griep, vatbaar voor alles.
• De spierspanning neemt toe. Spierpijn, rug- en nekklachten. Bij rug- en nekklachten beweegt het lichaam niet soepel zodat de klachten blijven bestaan en niet vanzelf door te bewegen kunnen oplossen.
• De eiwitten in de spieren worden afgebroken om extra energie vrij te kunnen maken. Spierzwaktes en nog hogere suikerwaardes in het bloed. Vet wordt juist opgebouwd. Dikkere buik, dunnere armen en benen. Zwak, vermoeid.
• Voortplanten is niet belangrijk. Problemen met libido, maandstonden en vruchtbaarheid.
• Psychisch: opgejaagd, agressief, moe, depressief, burn-out.

Kortom: stress maakt het overlevingsmechanisme in ons los, en dat is prima als dat nodig is. Bij permanente stress gaat de focus van het lichaam naar overleven in plaats van gezond houden van cellen en het hele lichaam en dat is niet goed.

Ze zorgde voor haar stervende schoonvader, bij haar thuis. De grote familie kwam regelmatig op bezoek, soms van ver. En altijd had ze koffie en broodjes voor iedereen. Een wijkverpleegster had ze niet nodig: ze deed het zelf, met liefde. En op haar werk hadden ze er begrip voor. Nu had ze nekklachten. Ze dacht zelf dat het door haar kussen kwam, want juist ’s nachts had ze er veel last van. Tuuuuurlijk…. Eerst maar eens masseren en naar haar verhaal luisteren.

Wat kunnen we tegen permanente stress doen?

1. Allereerst helpt het om dit mechanisme te kennen en te herkennen. Alleen tegen een bekend gevaar kan je je wapenen.
2. Dan helpen ontspanningstechnieken. Zoek een manier die bij u helpt: Yoga, Pilates, meditatie, muziek maken, vissen, wandelen. Zoek iets waarbij u uw hoofd leeg kan maken en uw lichaam ontspant. Doe eens iets met mindfulness. Doe de ontspanningsoefeningen op deze site, of op een andere, het helpt echt om even het hoofd leeg te maken!
3. Lichamelijke inspanning. Als de stresshormonen door het lijf gieren en het lichaam zich klaar heeft gemaakt om te vechten of te vluchten, dan werkt hardlopen of fietsen ook om het evenwicht te herstellen en een uitlaatklep te zoeken. Ren desnoods even de trap op! Sporten is de beste manier om met de lichamelijke effecten van stress om te gaan.
4. Zorg voor voldoende slaap. Denk niet dat u wel kan blijven functioneren met 6 uur per nacht, neem voldoende rust en voldoende slaap.
5. Denk eens na wat echt belangrijk is en hoe gek we ons willen laten maken! Zeg eens wat vaker: Lekker belangrijk… Heb de prioriteiten op een rij. Is dit echt zo belangrijk dat we het ervoor over hebben om ons ziek te laten maken of is er een andere mogelijkheid? Misschien moeten we niet elke bedreiging als een levensbedreiging opvatten. Iets vaker de schouders ophalen en denken: het waait wel over.

Over een kennis werden in de krant akelige dingen gezegd. Ik vroeg hoe hij daaronder bleef. “Ach, in de krant van vandaag wordt morgen de vis verpakt.” Veel geleerd van die opmerking!

Sommige stress is onontkoombaar. Daar kan je niets aan de oorzaak doen. Maar u kan wel verstandig omgaan met de reacties die er in uw lichaam plaatsvinden.

Relatie stress en rug- en nekklachten

Als de spieren ontspannen zijn, dan kunnen rug en nek soepel bewegen. Eventuele problemen in rug en nek lossen dan makkelijker op dan als de spieren te gespannen zijn. Met gespannen spieren en met een uitgeput lijf loopt men makkelijker klachten op, bij voorbeeld van nek en rug.

Doe wat aan die stress!!!

Lees over rugklachten.
Lees ook over nekpijn.
Ga naar alle ontspanningsoefeningen!