Osteoporose of botontkalking is hetzelfde. Het betekent letterlijk: het poreus worden van de botten. Hier volgt een langer verhaal dan op de meeste sites. Als u het gelezen hebt, dan weet u redelijk goed wat osteoporose is en wat de gevolgen, zoals fracturen (botbreuken) kunnen zijn.. Maar ook hoe u ermee om kan gaan.
Als we ouder worden dan krijgt iedereen minder sterke botten, maar bij een bepaalde groep mensen breekt het bot harder af dan bij anderen. Deze mensen krijgen klachten zoals pijn en een verminderd evenwicht. Maar het allerbelangrijkste is dat de botten makkelijker en sneller breken. Vooral heup, pols en wervels zijn kwetsbaar. Op deze site probeer ik verder te gaan dan elders, zodat u weet wat u kan verwachten en wat u kan doen. Ook wordt besproken wat voor hulp een fysiotherapeut kan bieden.
Ze liep met een rollator omdat ze herstellende was van een gebroken heup. De deur voor haar, met dranger, ging dicht toen ze wilde passeren en ze stak haar hand uit om hem tegen te houden. Daardoor brak ze haar pols. Haar lichaam was broos, maar haar geest niet! Op de gipskamer vroeg ze om gips waarmee ze de rollator kon blijven gebruiken. Kon ze zelf een kleurtje kiezen? En ze dacht niet dat een botdichtheidsmeting nog nodig was: voor haar was het wel duidelijk.
Osteoporose op zich kan door een fysiotherapeut niet worden behandeld. Gym en beweegprogramma’s om botten te versterken.
Oorzaken van osteoporose:
Primair:
Geen andere oorzaak dan het klimmen der jaren. Start na de menopauze (bij vrouwen dan) en kan familiair bepaald zijn.
Secundair: als er een aanwijsbare oorzaak is
- bepaalde darmziekten
- Coeliakie
- Osteogenesis Imperfecta, een zeldzame ziekte waarbij de botten niet goed zijn
- Anorexia Nervosa
- Hypogonadisme, problemen met geslachtshormonen.
- Malabsortiesyndroom, maag of darmen nemen niet goed voedingsstoffen op.
- Schildklierproblemen
- Maagresectie of maagverkleining. Voedingsmiddelen worden dan minder goed opgenomen.
- Cushing
- Chronische reumatoide arthritis
- Medicatiegebruik: corticosteroiden (Prednison), anti-epilepsica, febprocoumon (antistoller), gosereline
Risicofactoren voor osteoporose
- Ouderdom
- Vrouwelijk geslacht
- Te mager. Te beïnvloeden?
- Osteoporose in de familie
- Roken. Te beïnvloeden
- Weinig lichaamsbeweging. Te beïnvloeden
- Verkeerde voeding of te weinig voeding, met name calcium. Te beïnvloeden
- Te weinig buiten komen of teveel bedekt zijn, tekort aan vitamine D. Te beïnvloeden
- Misschien ook alcoholgebruik. Te beïnvloeden
- Teveel koffie. Te beïnvloeden
Een aantal van bovenstaande dingen zijn statistisch aanwijsbaar risicofactoren voor osteoporose, maar men begreep nog niet goed waarom. Waarom zou een sigaret slecht zijn voor de botten, wat doet roken met de opbouw of afbraak van de beenderen? Totdat iemand op een helder idee kwam: als je een sigaret in de ene hand hebt, en een glas in de andere, wat zit er dan in dat glas? Het is een lifestyle probleem: veel mensen die roken letten verder ook niet zo goed op wat ze wel of niet binnen krijgen. Dus: in dat glas zit geen melk… En juist daarvan weten we dat het goed is voor de botten. Wat geldt voor roken geldt waarschijnlijk ook voor teveel koffie en alcohol.
Gevolgen van osteoporose
- Pijn
- Bewegingsangst
- Houdingsproblemen
- Verminderde spierkracht
- Afgenomen balans
- Breuken van wervels, pols, heup en andere gewrichten en inzakkingen van wervels.
Al deze factoren hangen met elkaar samen. Als je al wat gebroken hebt, dan word je bang om te vallen: bewegingsangst. Als je een gebogen houding krijgt, dan is het evenwicht minder en val je makkelijker. Als de kracht in de spieren minder wordt dan kan je minder opvangen en val je makkelijker. Pijn hoort bij osteoporose, vaak vage pijn in meerdere gebieden in het lichaam.
Gevolgen van fracturen (bot breuken)
Een fractuur ( ander woord voor botbreuk) en de gevolgen daarvan hebben een enorme invloed op de kwaliteit van leven, ook al is dat in veel gevallen maar tijdelijk. Oudere mensen hebben een langere hersteltijd dan jongeren. Het duurt langer voor ze weer goed op krachten zijn en goed op de been zijn. En soms komen ze niet helemaal weer zo goed terug als ze waren. De breuk zelf kan er ook wat langer over doen voor hij weer hersteld is, maar vaak ook geneest die niet veel minder snel dan bij mensen zonder osteoporose.
Tijdens het herstel, de eerste weken na de breuk, kan de pratient zichzelf vaak niet redden en heeft hup nodig.
De achteruitgang in spierkracht, mobiliteit en uithoudingsvermogen die opgelopen is door de breuk of tijdens de gedwongen rustperiode geeft ook veel problemen en zorgt er voor dat het herstel veel langer duurt. Daarbij is dan vaak hulp nodig, bij wassen, aankleden, toiletbezoek en dagelijkse taken. Een fysiotherapeut kan helpen bij het trainen van de spieren en het beweeglijk houden van de gewrichten.
Lees meer over hoe het gaat na een knie-operatie.
Wervelfractuur
Gek genoeg geven 2 op de 3 wervelfracturen geen klachten. Het gebeurt ongemerkt en zonder pijn. Het enige dat je merkt is dat iemand steeds krommer wordt.
Soms echter kan een wervelfractuur zeer pijnlijk zijn. Een val, maar soms ook gewoon omdraaien in bed, zorgt voor een breuk van een wervel. De patiënt kan dan helemaal niets meer, en heeft bijna ondraaglijke pijn. In die gevallen krijgt u stevige pijnstilling, hebt u hulp nodig bij alles, en kan een fysiotherapeut u weer op de been helpen. De pijn is meestal binnen 1 tot 3 maanden weeg over. Wat overblijft is vaak een krommere rug (kyphose).
Hij zat in een stoel want op bed liggen was ook pijnlijk. Hij was misselijk van de morfine. Kon vrijwel niets en de minste beweging deed pijn. 87 en dan zulke problemen. Dat komt nooit meer goed, meende hij. Na een maand of 2 konden we buiten kleine stukjes gaan lopen om de conditie op te bouwen. Nu loopt hij dagelijks zijn kilometer. Wervelbreuk? O ja, dat is waar ook. Nee, geen last meer van.
Vrijwel nooit is een ziekenhuisopname na een wervelfractuur nodig. Ze kunnen er daar niets meer aan doen dan thuis kan gebeuren: pijn stillen, rust en hulp.
Als de kyphose (kromming van de rug) erg wordt, dan heeft dat gevolgen:
- De ribben raken de bekkenrand en dat kan pijnlijk zijn
- Interne organen (longen) komen in de verdrukking
- Er kan blijvende pijn in de rug zijn
- De lichaamshouding wordt anders waardoor het evenwicht moeizaam wordt. Een rollator kan dan uitkomst bieden
Heupfractuur
Na een heupfractuur is altijd opname in het ziekenhuis nodig. Soms wordt gekozen voor een conservatief beleid (de heup moet dan gewoon vanelf genezen)> Meestal wordt gekozen voor een operatie om het bot aan elkaar te zetten zodat u snel weer op de been bent.
Een heupfractuur heeft het vaakste langdurige gevolgen: Het kan lang duren voor u weer op de been bent. Vaak is een rollator nodig. Soms wordt de patient langere tijd opgenomen in een verpleeghuis.
Als iemand een bot heeft gebroken, dan ontstaat er vaak bewegingsangst. Men gaan minder lopen, voorzichtiger lopen, en daardoor nemen kracht en conditie af. Je zit in een spiraal naar beneden…
Rol van de fysiotherapeut
- Voorkomen van nieuwe valpartijen en fracturen
- Helpen bij de revalidatie
- Spierkracht en evenwicht weer in orde krijgen
- samen kijken naar mogelijkheden om meer te bewegen, eventueel met hulpmiddelen
- Valangst en bewegingsangst verminderen
- Pijn bestrijden
- Houding verbeteren, voor zover mogelijk.
Hier vindt u een link naar valpreventie en evenwicht.
Hebt u ook osteoporose? Hoe gaat u er mee om?