Spondyloarthritis

Wat is spondyloarthritis (SpA) en wat is Spondylitis Ankylopoetica (SA) zoals de ziekte van Bechterew tegenwoordig heet? Hoe stellen we de diagnose bij deze ontstekingsprocessen ? Hoe kunnen we voorkomen dat heel veel mensen ten onrechte een duur onderzoek krijgen bij de reumatoloog? Hoe kunnen we de juiste diagnose missen bij mensen met een chronisch lage rugklacht? Daarover en meer op deze pagina.

Veruit de meeste rugklachten zijn van mechanische oorsprong. Bij het stellen van een diagnose onderscheiden we de aspecifieke lage rugklachten en de specifieke lage rugklachten. Specifiek is bijvoorbeeld als er een tumor, TBC of een breuk in een wervel zit.  Ook een hernia (uitstulping van een tussenwervelschijf) is een specifieke oorzaak. Dan zijn er specifieke rugklachten die vanuit een ontstekingsproces komen. Daar gaat deze pagina over. Alle andere rugklachten, waarvan we niet de oorzaak kunnen aantonen, gooien we op de hoop aspecifieke lage rugklachten. Helaas komen daar ook de niet-juist gediagnostiseerde rugklachten terecht.….. De uitdaging is dus:

1. Hoe onderscheiden we de aspecifieke rugklachten van de ontstekingsproblemen,
2. Hoe gaan we ze behandelen zodat de patiënt er beter van af komt!

De meeste aspecifieke lage rugklachten gaan snel over, maar er zijn ook rugproblemen die maanden of zelfs jaren ernstige of minder ernstige klachten geven. Ze worden chronisch en vergallen een deel van de kwaliteit van het leven of geven problemen bij het uitvoeren van werk of sport. Ze hebben een enorme impact op persoonlijk niveau (fysiek en mentaal) maar ook maatschappelijk en economisch (verloren man-uren, niet in staat te werken).  Een aantal van die aspecifieke chronische klachten blijken bij nader inzien, of later in de tijd, te berusten op iets heel anders: er kan sprake zijn van Spondyloartritis.

Casus: een vrouw van 30 heeft al een half jaar lage rugklachten. De klachten zijn langzaam ontstaan en reageren goed op bewegen maar gaan niet echt over. Ze staat soms ’s nachts op vanwegen de rugpijn. Vorige maand had ze een oogontsteking en nu is er een vinger dik geworden. Ze ziet dat zelf als op zich zelf staande voorvallen. Haar vader had vroeger Bechterew, haar zus heeft Psoriasis. Is dit een aspecifieke lage rugklacht of kan er iets anders aan de hand zijn? Hoe denkt u daar over? Lees snel verder!

Spondyloarthritis (SpA), wat betekent dat?

Artritis is een ander woord voor gewrichtsontsteking. Spondyl is een Latijns woord voor wervellichaam. Spondyloarthritis betekent dus dat er een ontsteking zit in de gewrichten tussen de wervels. In praktijk is het wat uitgebreider: het hele ziektebeeld, met veel van wat er bij hoort, wordt tezamen Spondyloarthritis genoemd ofwel: SpA.

Ziekte van Bechterew, Marie Strumpell, Spondylitis Ankylopoetica

Vroeger leerde ik er al over, maar toen zag het er anders uit: Het heette de ziekte van Bechterew en werd ook wel de ziekte van Marie-Strumpell genoemd. Tegenwoordig noemen we ziekten en aandoeningen niet meer naar onderzoekers maar krijgen ze een eigen naam, in dit geval Spondylitis Ankylopoetica ofwel SA. Overigens krijgt deze aandoening alleen in het eindstadium deze naam. Bovendien kwam het toen vrijwel alleen bij mannen voor (30:1) terwijl we nu weten dan SpA minstens even vaak bij vrouwen voor komt. Slechts 1/3 van de SpA-gevallen loopt uiteindelijk uit in M. Bechterew. (M. staat voor Morbus, ziekte van). Deze veranderde inzichten kwamen onder andere doordat SpA toen alleen in een verder gevorderd stadium op een Röntgen foto zichtbaar is, pas als er echte veranderingen zichtbaar zijn. MRI-scanners bestonden toen nog niet maar kunnen nu al in een vroeg stadium de ontstekingsreacties aantonen in de lage rug of in de SI-gewrichten (Sacroiliitis). En dat is belangrijk, omdat juist in een vroeg stadium de behandeling veel effectiever is, dus nog voor er blijvende schade is aangericht. SpA is een potentieel ernstige ziekte met veel consequenties en verdient het om optimaal behandeld te worden.

Symptomen van Spondyloarthritis (SpA)

• Ontstekingen in de SI-gewrichten (tussen heiligbeen en bekken)
• Ontstekingen tussen de wervels van eerst de lage rug maar in verloop van tijd de hele rug, tot en met de nek
• Andere gewrichten (heup, knie, schouder) kunnen meedoen en ontstoken raken.
• Problemen bij de aanhechting van de achillespees op het hielbot, hielspoor.
• Er kan een vinger ontstoken zijn. Dit heet Dactilitis (dat is Latijn voor ¨ontsteking van de vinger¨), een ¨worstenvinger¨. Niet slechts een gewrichtje is ontstoken, de hele vinger is dik.
• Psoriasis, ofwel de huidaandoening, gaat redelijk vaak gepaard met SpA
• Uveitis, ofwel vaker optredende oogontstekingen
• Ziekte van Crohn of Colitis ulcerosa.

Symptomen van Spondylitis Ankylopoetica 

• Als er niet op tijd en niet adequaat wordt ingegrepen in het vorige stadium dan ontstaat uiteindelijk bij 1/3 van de patiënten het volgende beeld:
• Langdurige ontstekingen van SI-gewrichten en wervels, in onderrug of hele rug
• Anatomische veranderingen in de wervels die aan elkaar groeien en samen een bamboo-spine vormen. Dit is op een Röntgenfoto heel goed te zien als een aan elkaar gegroeide bamboe-stok. Eenmaal vastgegroeid dooft de ontsteking uit en wordt de pijn minder. Door gebrek aan beweeglijkheid zijn er echter ernstige beperkingen.
• Vaak is de houding bijzonder krom, doordat de patiënt vaak comfortabel op bed heeft gelegen ondersteund door veel kussens, is de rug heel erg krom en is rechtop staan vaak niet mogelijk. In andere gevallen is de wervelkolom helemaal recht vastgegroeid.
• De nek kan nauwelijks meer gebogen of gedraaid worden.
• De ribben zijn vastgegroeid aan de wervels waardoor ademen moeizaam wordt, met alle gevolgen van dien.
• Vaak doen andere gewrichten mee, die ook langzaam verstijven en vastgroeien.
• De ziekte van Bechterew is erg invaliderend maar verkort de levensverwachting niet of nauwelijks.

Tegenwoordig zien we dit ernstig beeld vrijwel nooit meer. Ver voor het zo ver kan komen wordt er ingegrepen met goede ontstekingsremmers, oefentherapie en houdingsadviezen.

Dus allemaal voor een MRI-scan naar de reumatoloog?

De reumatoloog ziet op dit moment alleen de heel duidelijke gevallen. Die gevallen waarin de afwijkingen al duidelijk zichtbaar zijn op de Röntgenfoto’s. Dat zijn gemiste kansen. Ik zal er ook in de loop van de jaren de nodige gemist hebben….

Maar nee, gelukkig is er al een groot deel uit te sluiten door een korte beslisboom. Het zou ook de gezondheidszorg veel te veel belasten als we bij iedere rugklacht een scan lieten maken. We zouden onze ziektekostenpremie de lucht in zien schieten. De meeste rugproblemen hebben echt een mechanische oorzaak. Vergaand onderzoek zou te weinig opleveren.

Hoewel ik er niet voor ben dat mensen op basis van een paar vraagjes op het internet zichzelf diagnosticeren, schrijf ik toch de criteria op op basis waarvan ik naar een huisarts verwijs. Ga er met reserve en schroom mee om!

Welke vragen maken duidelijk dat u eventueel een spondyloarthritis heeft? Lees hier verder!