Een zweepslag (Coup de fouet) is een grote of kleinere scheur in een spier, in wat we de spierbuik noemen, niet in een pees. Hij kan in principe in elke spier voorkomen maar komt meestal voor in de kuit. Een ruiter kan als zijn paard gaat bokken een zweepslag oplopen in een bovenbeenspier, een auto-ongeluk of een akelige val kan een scheur geven in de meest uiteenlopende spieren. Een whiplash in de nek na bijvoorbeeld een aanrijding is letterlijk vertaald ook een zweepslag, maar is toch iets heel anders Daarover in de toekomst meer op deze website.
Mocht u al weten wat een zweepslag is, dan kunt u hier verder lezen over hoe we een zweepslag kunnen behandelen, en tenslotte over welke oefeningen we kunnen doen om een zweepslag goed te laten genezen.
Dit verhaal gaat over de spierscheur, en dan met name die van de kuit. Een scheur van de achillespees is een ander verhaal maar met meestal dezelfde oorzaak. Meer over een achillespeesruptuur leest u hier.
Anatomie
De kuit bestaat uit twee grote spieren: de oppervlakkige tweekoppige Musculus Gastrocnemius en de diepe Musculus Soleus.
Die spieren komen laag in de kuit samen en hechten via de Achillespees aan op het hielbeen van de voet. Ze duwen de voetzool naar beneden en hebben dus een functie bij het op de tenen staan en het afzetten van de voet zoals bij wandelen, lopen en springen.
Wat gaat er mis
Bij een afzet met lopen of springen ontstaat er plotseling een gevoel van een klap tegen de kuit. Daar komt de naam ook vandaan; het is alsof je een klap met een zweep krijgt.
Bij wat we een zweepslag noemen is er een kleine of een grote scheur ontstaan in het spiergedeelte, het dikke deel van de kuit, meestal aan de binnenzijde van het been. Behalve de vezels van de spier scheuren er ook bloedvaten en lymfevaten.
Dan komt er dus bloed en vocht los in het been waardoor het onderbeen zwelt en soms erg blauw kan worden. Soms is de dikte en de verkleuring enorm.
Hoe uit zich een zweepslag?
- Er is een plotselinge scherpe pijn, precies op de plek waar de scheur is ontstaan. Dit is een heel andere pijn dan bij een spierkramp die meestal wel herkend wordt. Bovendien is bij kramp de spier keihard, terwijl bij een zweepslag de spier zacht aanvoelt.
- Er kan een zwelling ontstaan na enige tijd, afhankelijk van de ernst van de scheur. Ook kan er een bloeduitstorting ontstaan. Ook deze is weer afhankelijk van de ernst van de scheur. De bloeduitstorting zit vaak niet op de plek van de scheur: het bloed dat door de gescheurde bloedvaten uittreedt zakt tussen de weefsels door de zwaartekracht naar een lagere plek.
- Er is een bewegingsbeperking. Optrekken van de voet, wandelen, op de tenen staan, huppen, rennen en springen zijn meestal totaal onmogelijk of alleen met heel veel pijn.
- Op de plaats van de scheur kan er een voelbare of zelfs zichtbare holte of gleuf ontstaan zijn.
Oorzaak van een zweepslag
- Een plotselinge te grote belasting van een spier kan leiden tot een spierscheur. Tenslotte, als de belasting groter is dan de belastbaarheid, dan gaan er dingen kapot. Dit kan bijvoorbeeld als er afgezet wordt om nog net even een verre bal terug te slaan of voor een hoge sprong. Maar ook minder extreme krachten op een daar niet op voorbereide spier kunnen een scheur doen ontstaan.
- Een te koude spier is niet voorbereid op een grote activiteit. Zonder een warming-up een wedstrijd doen is daarom nooit verstandig.
- De spier kan verkort of stijf zijn. Voorbeeld; als u sportschoenen draagt na een week op hoge hakken lopen, dan is de spier te kort. Ook leeftijd kan een rol spelen: de spieren worden helaas wat stijver als we ouder worden. Een wat langere warming-up is dan geen tijd verspillen.
- Een te snelle of te intensieve trainingsopbouw.
- Een eenzijdige trainingsopbouw. Bijvoorbeeld teveel krachttraining bij training voor hoogspringen.
- Vermoeidheid. Als iemand moe is en gaat sporten, dan is de belastbaarheid lager dan normaal en is een blessure snel opgelopen.
- Kou en vochtige omstandigheden. Hardlopen als het vriest en dan toch in een korte broek. Natuurlijk voel je de kou niet omdat je lekker in beweging bent, maar de doorbloeding van de spieren is toch niet optimaal, de spier is minder warm dan goed is. Bescherm de spieren en doe een trainingsbroek aan.
- Als er na inspanning geen cooling down wordt gedaan geeft dat ook risico’s.
Samengevat: als de belasting te hoog is of de belastbaarheid te laag dan komen er problemen. Op elk van deze manieren kan een coup de fouet of zweepslag ontstaan.
Hier leest u over de behandelmogelijkheden bij een zweepslag of coup de fouet, en tenslotte over welke oefeningen u kan doen als u een zweepslag hebt opgelopen, samen met een fysiotherapeut of zelfstandig.
hallo,
hele heldere uitleg op deze pagina. ik heb zelf een aantal weken geleden tijdens het werk een zweepslag opgelopen. een pang in mijn kuit en redelijke pijn. ik ben er gewoon mee door gelopen. ik kon de pijn vergelijken met wanneer ik kramp in mijn kuit heb gehad.
afgelopen week met verhuizen heb ik weer een zweepslag gekregen op dezelfde plek toen ik een stap naar achteren zette. deze pijn was na 1 dag al redelijk verdwenen.
nu, 4 dagen later stond ik in de rij bij de kassa. ik bedacht me dat ik iets vergeten was en wilde even rennen om het te halen. en toen weer een pang in mijn kuit. nu kan ik alleen maar op mijn tenen staan met dat been en lopen is moeilijk.
nu het al 3 x gebeurt is moet ik me dan zorgen gaan maken of hulp inroepen? overal staat dat ik gewoon rust moet houden. maar ik doe niet aan sport of iets dergelijks. gewoon het dagelijkse leven.
alvast bedankt!
Beste Andrea,
Ik zou me niet teveel zorgen maken maar wel er iets aan gaan doen. Lees de site nog eens rustig door, hakverhoginkje (tijdelijk) en ga oefenen! Kies in welke fase je zit, ga oefenen, rekken, versterken. Ga ook even na of er iets is dat anders is, plattere schoenen, die verhuizing is natuurlijk ook veel extra belasting.
Met alleen rust gaat het niet over maar komt het weer terug.
Overweeg ook even, als het over is, of je niet iets meer moet gaan bewegen. Elke avond een stevig eindje omlopen is al heel wat beweging, het hoeft geen topsport te zijn.
Overigens hebben zweepslagen de neiging om nog een paar keer terug te komen.
Vraag eventueel begeleiding aan een fysiotherapeut.
Succes, Conny
Hallo
OOk ik heb een zweepslag opgelopen tijdens mijn werk , een stekende pijn , ik wist niet wat het was en heb de gehele dag doorgewerkt, savonds was mijn rechter kuitbeen opgezwollen en de volgende dag heel mijn kuitbeen blauw uit geslagen , huisartsenpost geweest , rust houden na 1 1/2 week naar huisarts geweest , kan weinig voor me doen .Hoe komt het dat mijn kuitbeen zo erg blauw is geworden??
Beste Rob
Bij een scheur in de spier scheuren er niet alleen spiervezels, maar ook lymfevaten en kleine bloedvaatjes. De lymfevaten die gescheurd zijn laten vocht door, vandaar dat het been dikker wordt. De bloedvaten laten bloed door, en hoewel bloed rood is, geeft dat blauwe plekken. Die zitten vaak niet op de hoogte of de plek van de scheur: het bloed zakt uit tussen de weefsels door naar het diepste punt, en daar krijg je dan een kleine, soms zelfs een enorme grote blauwe plek. In dat geval kan het been ook enorm dik zijn door de bloeduitstorting. Die kleurt dan langzaam groen en geel en trekt dan weer weg als al het bloed weer door het lichaam is opgenomen. Als mensen bloedverdunners slikken kan die bloeduitstorting echt enorm zijn. Als iemand met bloedverdunners die onder controle is van de trombosedienst een bloeduitstorting krijgt groter dan een handpalm, dan even naar de trombosedienst om te zien of er wat vitamine K nodig is om de zaak weer een beetje te stollen. Nooit zo maar vitamine K nemen trouwens!
Vraagje ..
Ik loop nu al een jaar lang met pijnlijke steken in mijn kuit door gevolg van een zweepslag. Komt dat nu omdat het een zwakke plek is? En kan de pijn alsnog weg trekken? Ij wil er heel graag vanaf. Het belemmert me behoorlijk in trainen
Moeilijk uit de verte te zeggen. Heeft goed rekken zin? Anders even naar een fysiotherapeut in de buurt?
Ik ben herstellende van 3 zweepslagen binnen weken opgelopen, ik heel vrij snel en ben gepassioneerd volleybalster. Ik lees van alles over compressiekniekousen. Kunt U mij die aanraden en zo ja, als herstel en/of preventief? Ik wil niet mijn spieren lui maken maar als de doorbloeding echt verbetert, dan zou me dit in de toekomst een hoop ellende kunnen besparen. bedankt vast,
Beste Jannie,
Ik weet niets van het effect van compressiekousen op zweepslagen. Mijn idee is: als de circulatie goed is, dan is dat niet nodig.
Mijn man heeft vorig jaar december een zweepslag gehad. Heeft er nooit meer last van maar de kuit blijft dik. Wat kun je hier aan doen?
Misschien toch even naar de huisarts. Dit is wellicht geen gevolg meer van de zweepslag.
Ik heb fibromyalgie en pas geleden zweepslag in mijn kuit gekregen. Ik ben dit jaar voor het eerst gaan hard lopen en heb nu angst dat het niet helemaal goed gaat genezen. Heb ik een verhoogd risico om deze blessure op te lopen? En wat moet ik doen om het te voorkomen.
Beste Evelien,
Fibromyalgie verandert niets aan de structuur van de spieren. Ze zijn niet zwakker en scheuren niet makkelijker af. Je hebt geen verhoogd risico, een zweepslag kan iedereen krijgen. Je hebt wel een kans dat je er meer last van hebt. Train voorzichtig verder en draag voorlopig een kleine hakverhoging aan beide kanten. Vergeet niet die hakverhoging weer af te bouwen als het genezen is. Wat goed dat je hard loopt met fibromyalgie, stop daar beslist niet mee!
Hoop dat je snel weer beter bent!
Een vraagje: volgens mijn fysiotherapeut heb ik een zweepslag opgelopen in mijn bovenarm en in mijn lies. Eea heeft waarschijnlijk te maken met bindweefselverklevingen en/od strak gespannen spieren. Ik kan deze blessures nl. Zomaar spontaan krijgen en hoef daar niet voor te sporten of andere ‘vreemde’ bewegingen te maken. In het geval van mijn lies ging ik zitten en bij mijn bovenarm maakte mijn arm een ietwat zwaaiende beweging naar voren. Ik voel een plotselinge heftige en scherpe pijn, kan dan even niks met het bewuste lichaamsdeel, daarna zwakt de scherpe pijn heel langzaam weer wat af en blijft het een kwetsbare en pijnlijke plek. Dan zie je ‘spontaan’ blauwe-rood gekleurde onderhuidse plekken ontstaan.
Nu heb ik dit ook al een aantal keer in mijn handen gehad. Het voelt hetzelfde als met de lies en bovenarm: een bepaalde beweging of iets vastpakken (helemaal niet stevig), een plotselinge scherpe pijn, een onderhuidse bloeding/ plek die opkomt en vervolgens duurt dit weer een aantal,dagen voor het wegtrekt.
Zouden dit ook zweepslagen kunnen zijn? Mijn fysio wist dat niet. Ze had er nog nooit van gehoord iig. Ik ben bekend met fibromyalgie. Ik hoor heel graag wat u hiervan denkt. Vriendelijke groet, Nicole
Beste Nicole,
Ik ken het in vingers, als je iets te zwaar draagt. Meestal is dat geen spierscheur maar een klein adertje dat knapt. Het kan dan even gemeen pijn doen en is daarna wat dikker en wat verkleurd maar trekt weer weg. Ik ken het niet in grotere spiergroepen.
Redenerend (ik weet het niet zeker) denk ik eerder aan een klein adertje dat springt dan aan een spierscheur. Als spieren zo makkelijk zouden scheuren, dan zou je geen trap meer op kunnen lopen zonder al je spieren te scheuren. Daar heb ik nooit van gehoord. Bovendien heeft een zweepslag vaak (niet altijd, ligt aan de grootte van de scheur) heel wat meer tijd nodig om te genezen. Ik zou het vergelijken met de adertjes die bij sommige mensen spontaan in een oog springen. Die hebben dan opeens een rood oog, en dat trekt weer snel weg.
Kan je hier iets mee?
Inderdaad een heel helder verhaal.
Mag ik ook een vraag stellen? Bij deze 😉
Ik heb nu 3 weken geleden een zweepslag opgelopen in mijn rechterkuit, aan de buitenzijde, net boven (?) de aanhechting van de achillespees. (Denk ik, daar is het het meest gevoelig als ik lichte druk geef). Inmiddels kan ik in rustig tempo weer lopen zonder dat dat direct klachten geeft. De eerste week heb ik op mijn teen gelopen, laatste week met een hakverhoging (veel, werk) gelopen. Ik ben nu aangeland in fase 4. Ik zwem 2 maal per week, in schoolslag merk ik dat ik niet volop kan belasten. Fietsen geeft geen enkel probleem. Meeste last heb ik echter als ik net in bed lig en in zit. Soort kramp in mijn hele been, ook in mijn bovenbeen dus. Daar lees ik nergens iets over. Been is zeker niet rood, dik of warm. Kan dat komen door de scheve belasting door gebruik van de hakverhoging? Was 2 cm. Zijn er aanvullende tips?
Beste Marike,
Ik vind het altijd moeilijk om uit de verte te beoordelen wat er aan de hand is. Is er echt sprake van een zweepslag? Hoe dan ook, die kramp in het hele been herken ik niet. Als je anders dan normaal belast, dan kunnen de spieren hierop reageren, zoals je zelf al schrijft. Maar zo uit de verte kan ik niets met zekerheid zeggen. Ik kan dan ook helaas geen advies geven, behalve dat als het aanhoudt of niet snel genoeg over gaat, je toch beter even naar een huisarts of een fysiotherapeut kan gaan om even te laten kijken. Dan krijg je ook adviezen mee.
Als het echt een zweepslag is, dan is ook niet te zeggen hoe lang het gaat duren. Dat ligt dan ook weer aan de ernst, de grootte van de scheur, de leeftijd en de conditie. Als je maar verbetering ziet dan kom je er wel. Succes! Conny
In antwoord op Nita.
Beste Nita,
Ik heb het natuurlijk niet gezien, maar als het nog zo kort geleden is dan is het nog niet genezen. Vaak komt er dan een nieuwe scheur bovenop.
Ik zou adviseren; eerst goed revalideren en dan pas intensiever gaan sporten. Dus: rekken, ophoog, rust nemen en voorzichtig opbouwen. En de tijd een kans geven. Moet je spinnen, kan je niet voorzichtig gewoon gaan fietsen? Doe het rustig aan, dan gaat het uiteindelijk sneller dan als je gaat forceren.
Overigens ben je wel sportief!
Veel succes met de revalidatie en hoop dat je weer snel voluit kan gaan, Conny
Dag Conny,
Bedankt voor de heldere uitleg en oefeningen! Ik zou graag je om je mening willen vragen. Een week geleden een zweepslag opgelopen (boven in mijn kuit) en heb de eerste 48 RICE aangehouden, daarna weer heel snel mobiel: ik loop, fiets en heb al 2x paard gereden. Heb inmiddels wel de nodige bloeduitstortingen en ’s morgens een stijve kuitspier, maar ik hou overdag nog trouw mijn steunkous om (hierdoor is de zwelling misschien beperkt gebleven?) Zou ik morgen met spinning kunnen beginnen, is dit qua belastbaarheid verstandig? Alvast bedankt!